آداب زیارت حرم مطهر امام رضا (ع) در مشهد مقدس

زیارت ملاقات و دیداری است که همراه با ارتباط فکری، روحی و قلبی باشد این ارتباط قلبی که باید در زیارت محقق شود با توجه و معرفت انسان محقق می‌شود و هر چقدر این توجه متمرکز‌تر باشد ارزش این زیارت افزایش پیدا می‌کند. در زیارت امام معصوم (ع) باید با حضرت ارتباط قلبی برقرار کنیم یعنی توجه خودمان را به خصوصیات و انوار او متمرکز کنیم.  شخصيت امام، به وسعت يك دريا است و قطره قطره اين دريا، زائر را در حدى به معرفت او نزديك میكند و به قطع و يقين، او را در حد وسع وجود خودش به فيض مي رساند. پس باید پیش از هر چیز ، سطح شناخت و آگاهی خود را درباره امام بالا ببریم.

زيارت امامان و معصومین آداب مخصوصي دارد كه زائر هوشيار همواره در رعايت هر چه بيشتر و بهتر آنها مي‌كوشد تا از فیوضات معنوی بیشتری در زیارت بهره مند شود. با توجه به تعداد زیاد زائران شهر مشهد مقدس که قصد زیارت امام رضا را دارند و همواره دغدغه مقبول بودن زیارت را دارند. در این متن سعی می کنیم آداب ضروری زیارت امامان به ویژه امام رضا (ع) را بررسی کنیم. به گفته علما، زیارت امام رضا علیه‌السلام از زیارت امام حسین علیه‌السلام بالاتر است، چرا که بسیاری از مسلمانان به زیارت امام حسین علیه‌السلام می‌روند. ولی فقط شیعیان اثنی عشری به زیارت حضرت امام رضا علیه‌السلام می‌آیند.

آداب زیارت به آداب عام و آداب خاص تقسیم می‌شوند، که آداب عام شامل آداب قبل از تشرف، هنگام تشرف و پس از تشرف است.

آداب قبل از تشرف به حرم مطهر امام رضا (ع)

در آداب قبل از تشرف مهم ترین مسئله خلوص نیت، طهارت روحی و جسمی است. برای اینکه زیارت مورد قبول واقع شود و اثرات این زیارت در روح و قلب باقی بماند باید ذهن و فکر خود را از بدی ها و پلیدی ها پاک کنیم.

بعد از خلوص نیت و تطهیر، تهذیب مال اهمیت دارد زیرا با لقمه حرام هیچ زیارت و دعایی قبول نمی شود. پس باید مالمان را از حق الناس و حق الله پاک کنیم.

مطلب بعدی در آداب قبل از تشرف حلالیت طلبیدن از دوستان و آشنایان و بوسیدن دست پدر و مادر است.

ادب بعدی غسل زیارت است که مستحب است قبل از زیارت غسل کنیم و دعای بسیار زیبایی وارد است که آن را پس از غسل و قبل تشرف انجام دهیم. چیزی که معمولا مورد غفلت قرارمی گیرد این است که زائر شایسته است از محل سکونتش تا حرم مطهر در حد ممکن پیاده و با گام‌های کوتاه قدم بردارد.

از آداب مهم دیگر این است که زبان زائر به ذکر جاری باشد. خواندن سوره‌های مبارکه مانند حمد و توحید و آیات آخر سوره مبارکه حشر، یاری نمودن به دیگر زائران در طول مسیر زیارت نیز از موارد مورد تاکید است.

آداب هنگام تشرف به حرم مطهر امام رضا (ع)

از لحظه‌ای که می‌خواهیم به حضور امام رضا(ع) برسیم باید تا پایان تشرف ما در حرم خودمان را در محضر امام رضا (ع) بدانیم و متوجه باشیم که در خانه چه کسی قدم گذاشته‌ایم. ادب حضور مهم ترین ادب زیارت است. که تمام آداب دیگر را اثر بخش می کند. بنابراین ادب حضور راباید با دقت رعایت کنیم.

ادب دوم در هنگام تشرف خواندن اذن دخول است که در بحث اذن دخول نیز می‌توانیم یا با اذن دخول‌های ذکر شده و یا با آنچه ما خودمان می‌توانیم با امام رضا (ع) بیان کنیم از حضرت اذن بگیریم و بعد وارد حرم مطهر شویم.

مطلب بعدی آهسته سخن گفتن در محضر امام است و از هر کاری که باعث از بین رفتن تمرکز در این حرم مطهر می‌شود باید پرهیز شود. تکبیر گفتن در حین تشرف که نشان دهنده اوج نگرش توحید و از آموزهای زیارت است نیز از آداب مهم هنگام تشرف است و در روایات داریم وقتی به رویت قبر امام رضا (ع) رسیدید ادای شکر و تکبیر باشد. 

خواندن زیارت نامه و همچنین نماز زیارت نیز از ادب‌های زیارت است مستحب است یک دو رکعتی یا دو دو رکعتی (همانند نماز صبح ) بعد از زیارت به عنوان نماز زیارت بخوانیم و بعد ثواب آن زیارت و نماز را به روح امامی که ایشان را زیارت کردیم تقدیم کنیم. از نماز های توصیه شده هنگام تشرف به حرم مطهر: دو رکعت نماز برای والدین خود. دو رکعت نماز شکر. دو رکعت نماز هدیه به امام رضا «علیه السلام» می باشد همچنین زیارت های « امین الله » یا « زیارت جامه کبیره» و یا « زیارت مخصوص حضرت رضا (ع) » نیز از دعا هایی است که بسیار سفارش شده اند.

ادب بعدی حین تشرف این است که بعد از زیارت نوبت به دعا کردن می‌رسد چون دعا در آن قبه‌ نورانی مستجاب است و خواندن دعا از آداب مهم محسوب می‌شود. و سفارش شده برای دوستان و آشنایان خود که گرفتاری دارند در پیشگاه حرم مطهر برایشان دعا کنید. باید یکایک درخواست های خود را به ساحت خدای یگانه و امام معصوم (ع) عرضه داشت؛ چرا که زمینه برای نزول لطف و رحمت الهی در چنین فضای ملکوتی آماده و مهیّا است.

قرائت قرآن و هدیه ثوابش به روح مطهر اولیاء خداو امامان جزء آداب زیارت است.

آخرین ادب این است که در آخرین تشرف زیارت وداع انجام دهیم. متاسفانه برخی خرافات شنیده می‌شود که برخی می‌گویند ما زیارت وداع را نمی‌خوانیم تا دوباره هم بتوانیم به زیارت بیاییم. در حالی که این یک تفکر بسیار اشتباهی است.

آداب پس از زیارت حرم مطهر امام رضا (ع)

آداب پس از زیارت اولین آن داشتن برنامه تحول و رشد، توبه و استغفار است و دومین آن شکرانه زیارت حفظ و نشر آثار زیارت و مراقبت از دستاوردهای زیارت است که بسیار مهم است اگر ما این ادب را پس از زیارت انجام ندهیم کارهای قبلمان را به راحتی فروخته و از دست داده‌ایم.

تاریخ انتشار : 1396/12/06