مهم ترین اماکن تاریخی مشهد

 اماکن تاریخی مشهد

در مقاله ی زیر لیست مهم ترین و دیدنی ترین اماکن تاریخی مشهد به اختصار و مفید توضیح داده شده است.

چهار طاقی بازه هور

نخستین اثر تاریخی که در خراسان رضوی به ثبت در فهرست آثار ملی رسید، چهار طاقی بازه هور می باشد. طبق گفته های باستان شناس معروف پروفسور آرتور پوپ، درباره ی این شاهکار معماری که براساس اسناد تاریخی قدیمی ترین چهارطاقی ایران است، کهن ترین گنبد جهان نیز محسوب می شود.
این بنای سنگی که متعلق به دوران قبل از اسلام و در زمان ساسانیان احداث گشته، در 70 کیلومتری جنوب غربی شهر مشهد در جاده قدیم مشهد تربت حیدریه، نزدیک روستای رباط سفید قرار دارد.
وجه تسمیه اسم این بنا به معنای قسمتی از دیواره ی کوه می باشد که خورشید از میانه باز آن طلوع کرده و بسیار باشکوه و زیبا می باشد.
برخی عقیده دارن که این بنا برای حفاظت از راه و جاده ساخته شده است و برخی دیگر آن را به آتشکده های دوران ساسانی نسبت می دهند. هرچند ساختمان بنا به گونه ای به نظر می رسد که گویا باقیمانده ای از یک مجموعه معماری است.

آرامگاه نادرشاه

آرامگاه نادرشاه و باغ نادری با مساحت تقریبی 14 هزار متر مربع در ضلع شمال غربی چهارراه شهدا مشهد قرار دارد. این مجموعه ی تاریخی از مهمترین مجموعه های تاریخی مشهد می باشد که شامل آرامگاه نادرشاه، موزه نادری و باغ نادری می باشد. مقبره ی نادرشاه در سال 1342 خورشیدی توسط هوشنگ سیحون، معمار معروف طراحی و ساخته شده است. ساختمان آرامگاه شامل تالار مقبره، دو موزه که یکی برای نمایش اسلحه های دوران قبل از افشاریان و دیگری مربوط به جنگ افزارهای زمان نادرشاه می باشد. همچنین برجی مرتفع که مجسمه ی نادرشاه سوار بر اسب قزل باش ها در این مجموعه خودنمایی می کند. 

آرامگاه فردوسی 

آرامگاه بزرگ مرد حماسه سرای ایران و پاسدار زبان پارسی، حکیم ابوالقاسم فردوسی در شهر طوس قرار دارد. بی شک یکی از مکان های مورد علاقه ی گردشگران ایرانی آرامگاه این شاعر بزرگ پارس می باشد. مجموعه آرامگاه فردوسی در 20 کیلومتری شمال شهر مشهد در شهر طوس قرار گرفته است. این مجموعه آثار تاریخی در میان باغی بسیار باصفا قرار گرفته است که لذت بازدید از این آرامگاه را دوچندان کرده است. 

گنبد هارونیه 

گنبد هارونیه، بنایی آجری و مربعی شکل، تنها اثر به جا مانده از شهر باستانی طوس است. این بنا در ورودی شهر طوس در 25 کیلومتری شمال غربی مشهد قرار دارد. هارونیه احتمال مدرسه یا خانقاهی مربوط به سده ی هشتم و مرتبط با امام محمد غزالی می باشد. سنگ بنای یادبود امام محمد غزالی در این بنای تاریخی گذاشته شده است. معماری خاص این بنای با عظمت، قدرت ایستایی در کف و گنبد، قطر پایه ها و ... باعث شده است که مورد توجه بسیاری از گردشگران قرار گیرد.

مدرسه عباسقلی خان

از جمله اماکن تاریخی مشهد که تحت نظارت سازمان میراث فرهنگی خراسان است، مدرسه ی عباسقلی خان می باشد. این بنای تاریخی متعلق به دوره ی صفویه می باشد و توسط عباسقلی خان بیگلربیگی در سال 1048 شمسی و تحت امر شاه سلیمان صفوی ساخته شده است. لازم به ذکر است که این بنا تنها مدرسه ی به جا مانده از دوران صفویان در مشهد می باشد. مکان این بنا در ضلع جنوبی حرم مطهر در خیابان نواب صفوی قرار گرفته است.

برج رادکان (میل رادکان)

برج رادکان یا میل رادکان بنایی آجری با گنبد مخروطی شکل اثر ریاضی دان، دانشمند و اخترشناس بزرگ ایرانی، حکیم خواجه نصیرالدین طوسی می باشد. این برج در سال 607 هجری قمری و در دوران ایلخانیان بنا شده است. تزئینات آجرکاری و گچ بری های زیبا به همراه استحکام و معماری منحصر به فرد باعث شده است که این برج، به یکی از مهم ترین جاذبه های تاریخی مشهد برای گردشگران داخلی و خارجی تبدیل شود. 

میل اخنگان (اخنجان)

میل اخنگان یکی از آثار تاریخی ثبت شده ی ملی ایران است که در فاصله 11 کیلومتری شرق شهر تابران توس و در کنار روستایی به نام تابران بنا شده است. در مبحث قدمت این بنای آجری ، بعضی از مورخان آن را به دوران ایلخانیان نسبت می دهند ولی برخی دیگر متعلق به دوران تیموری می دانند. تزئینات بیرونی و داخلی و نوع معماری، نشان دهنده ی سبک معماری فوق العاده خاص طراح گمنام این بنا می باشد. ارتفاع میل اخنگان 17 متر و  گنبدی مخروطی شکل با تزئینات فوق العاده زیبای کاشی کاری بر فراز این میل قرار گرفته است.

گنبد خشتی مشهد

از نزدیک ترین اماکن تاریخی به حرم مطهر رضوی، گنبد خشتی مقبره ی امامزاده سید محمد از نوه های امام موسی بن جعفر مربوط به دوره ی تیموری است. این بقعه در خیابان طبرسی قرار گرفته است.

قبرستان ارامنه مشهد

از قدیمی ترین گورستان های شهر مشهد، آرامستان تاریخی ارامنه می باشد. این قبرستان با قدمتی طولانی، محل به خاک سپاری مسیحیان ساکن شهر مشهد است. مدفونین گورستان ارامنه مشهد از کشورهای آمریکا، روسیه، گرجستان، کانادا، فرانسه، لهستان و ... بوده است. خطوط نوشته شده بر روی سنگ قبرها به رسم الخط های فارسی، آرامی، ارمنی، انگلیسی، لهستانی، فرانسوی، روسی و ... است. از مهم ترین قبرهای این گورستان می توان به قبر مبلغ آمریکایی به نام لوئیس اف. استلستین اشاره کرد.

کلیسای مسروپ مقدس

کلیسای مسروپ مقدس که قدمت آن به سال 1941 میلادی می رسد از آثار تاریخی مربوط به دوران پهلوی در مشهد می باشد. نام دیگر این کلیسا که در بین عموم مردم رایج است، به کلیسای میدان 10 دی معروف شده است. این کلیسای تاریخی شامل ساختمان اصلی که بر روی آن دو گنبد مخروطی شکل قرار گرفته است، ناقوسی در بالای در ورودی، مدرسه ی ارامنه همجوار با کلیسا و کتابخانه ای قدیمی می باشد. کلیسا ده دی مشهد در سال 84 توسط اداره میراث فرهنگی در فهرست آثار تاریخی فرهنگی ثبت شده است.

خانه ملک مشهد

یکی از جاذبه های تاریخی مشهد که هنوز هم مورد بازدید عموم قرار می گیرد، خانه ی ملک مشهد می باشد. این بنا که در گذشته منزل حاج حسین ملک، از ثروتمندان و واقفان بزرگ ایران بوده است، امروزه به همت سازمان میراث فرهنگی به مرکز پژوهش های هنرهای سنتی تبدیل شده است. قدمت خانه ی ملک به اواخر دوران قاجاریه می رسد که پیشتر وسیع تر بوده و باقیمانده ی آن در حال حاضر فقط دو طبقه بنای آجری، دارای سقفی مشبک و منبت کاری شده می باشد.
امروزه در خانه ملک، کارگاه های صنایع دستی شامل کارگاه بافت فرش و گلیم، کارگاه سفال و سرامیک، کارگاه سوزن دوزی، کارگاه مینیاتور و تذهیب، کارگاه معرق و منبت، کارگاه سوخت و چرم بری و صحافی و دیگر کارگاه های هنرهای سنتی برگذار می باشد که استادکاران و هنرمندان ماهر، در این مجموعه به خلق آثاری بسیار هنرمندانه و درخشان می پردازند.

خانه داروغه مشهد

از دیگر اماکن و خانه های تاریخی مشهد، خانه داروغه نام دارد که در سال 1381 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.  خانه داروغه که در خیابان نواب صفوی، در راسته حوض مسگران در کوچه داروغه قرار گرفته است. زمان ساخت این بنا به اواخر دوره ی قاجار می رسد و توسط معماران روسی طراحی و بنا گشته است. این بنای تاریخی که در گذشته منزل شخصی مسکونی بوده، توسط ورثه به یکی از هیات های مذهبی یزد فروخته شد و تا سال 91 برای اسکان و تجمع هیات های مذهبی استفاده می شد. از سال 91 این بنای تاریخی به مالکیت شهرداری مشهد درآمد و با هزینه ی شهرداری مرمت شد. این بنای تاریخی بی نظیر دارای دو بخش زمستان نشین و تابستان نشین است. در بخش زمستان نشین با قرارگیری تمامی وسایل گرماساز، مطبخ و ... در طبقه ی زیرین، دمای خانه را متعادل می ساخته است. همچنین استفاده از پنجره های دوجداره و بخاری دیواری در آن زمان، از عجایب معماری این بنا به حساب می آید. 

حمام موزه شاه (قلی بیگ)

این بنای تاریخی که در گذشته در حاشیه بازار بزرگ و جنب مسجدی به همین نام قرار داشت، اکنون با توسعه حریم حرم رضوی در جنوب غربی صحن جامع رضوی واقع و به عنوان یک بنای تاریخی مربوط به دوران صفویه و منتسب به شاه عباس اول صفوی، تبدیل به موزه مردم شناسی مشهد شده است.
بخش های مختلف این حمام قدیمی از جمله سربینه، گرم خانه و سقف های گنبدی اندرونی و بیرونی با همان ساختار قدیمی در معرض تماشای علاقمندان است. بزرگ ترین و زیباترین بخش حمام سربینه آن است که به صورت مربع احداث شده و هشت ستون سنگی پوشش گنبدی را برپا داشته اند.
این حمام قدیمی از آثار مهدی قلبی بیگ ، میر آخورباشی شاه عباس صفوی است که سازنده آن را وقف آستان قدس رضوی کرده است و سال تأسیس آن به روایت کتیبه از میان رفته ۱۰۲۷ قمری بوده است.

هتل تاریخی پارس

هتل تاریخی پارس مشهد از قدیمی ترین هتل های مشهد می‌باشد. هتل پارس مشهد در سال ۱۳۱۶ هجری توسط یک معمار روس به سبک هتل‌های غرب ساخته شده و تا امروز از مهمانان پذیرایی می‌کند. تزئینات نمای اضلاع جانبی هتل پارس مشهد آجرکاری و نقش برجسته‌های اجرا شده با خمیر آجر پخته ساخته شده است. فضای زیر زمین هتل پارس مشهد به چایخانه سنتی تبدیل شده است. در حال حاضر شاید بتوان هتل پارس مشهد را قدیمی ترین هتل فعال ایران دانست.

تاریخ انتشار : 1397/02/17